top of page

 

TOUR GUIDE KRAKOW

...bo Kraków warto zwiedzić.

Kraków w czasie wojny

Podczas Drugiej Wojny Światowej Kraków pełnił funkcję stolicy Generalnego Gubernatorstwa. Naziści nie chcieli żyć obok ludności żydowskiej, nie mówiąc już o dzieleniu z nimi tych samych ulic miasta czy kamienic. Z tego powodu w 1941 roku w krakowskiej dzielnicy Podgórze hitlerowskie władze okupacyjne utworzyły getto dla Żydów mieszkających w Krakowie. Należało ono do pięciu największych gett powstałych w Generalnym Gubernatorstwie w czasie II wojny światowej. Przed wojną społeczność żydowska zamieszkująca Kraków liczyła 60-80 tysięcy osób. Getto utworzono dla 17 tysięcy z nich. Obszar, na którym założono getto był niewielki, obejmował ok. 20 hektarów, na co składało się15 ulic (lub ich fragmentów), przy których stało 320 domów. Dzielnicę początkowo otoczono drutem kolczastym. Następnie wokół getta postawiono wysoki mur o półkolistych zwieńczeniach, które kształtem przypominały macewy - żydowskie nagrobki. Przy ulicy Lwowskiej do dzisiaj zachował się fragment owego muru. Znajduje się na nim pamiątkowa tablica.

 

Cztery bramy prowadziły do getta. Wszystkie były silnie strzeżone przez niemiecką żandarmerię i polską granatową policję. Okna kamienic wychodzące na „aryjską” część miasta zamurowano. Mieszkańcy getta od początku borykali się z ogromnym przeludnieniem. Na przestrzeni, gdzie wcześniej mieszkało 3,5 tysiąca osób, stłoczono 17 tysięcy ludzi.

 

Przekroczenie granic getta bez specjalnej przepustki było karane śmiercią. Kara groziła Żydom usiłującym opuścić mury getta, a także Polakom, którzy udzielali im pomocy. Jednym z pomagających był Tadeusz Pankiewicz, aptekarz, który jako jedyny Polak nie opuścił obszaru, na którym utworzono getto. Przez cały okres jego funkcjonowania, podobnie jak przed wojną prowadził tam Aptekę Pod Orłem, w której Żydzi zawsze mogli znaleźć schronienie w niebezpieczeństwie. W historii II wojny światowej był bodajże jedyną osobą nie-Żydem, która zdecydowała się na dobrowolny pobyt w getcie. Za swoje poświęcenie został odznaczony tytułem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” przyznawanym przez Jad Vashem. Obecnie w Aptece znajduje się wystawa przedstawiająca jego postać i historię getta.

 

Getto istniało przez 2 lata do 1943 roku. W tym czasie przeprowadzono duże akcje wysiedlania, które miały na celu usunięcie z getta niezdolnych do pracy i wywiezienia ich do obozów zagłady. Likwidacja getta odbyła się 13 i 14 marca 1943. Przeżyli tylko najsilniejsi, których deportowano do obozu pracy Płaszów, utworzonego przez władze niemieckie 3 km na południe od getta. W tym celu zniszczono 2 cmentarze żydowskie, na terenie których znalazła się część obozu, a macewy ze zniszczonych nagrobków posłużyły do budowy ulic oraz jako podmurówki dla baraków. Szacuje się, że przez obóz płaszowski mogło przejść ok. 150 tysięcy więźniów, deportowanych dalej do obozów zagłady, min. 10 tysięcy osób zostało zabitych na terenie obozu. Z obozu nie zachowało się praktycznie nic. Wszystkie dowody zbrodni były niszczone przez Niemców tuż przed zakończeniem wojny. Jednym z niewielu budynków zachowanych do dziś jest willa komendanta obozu Amona Goetha. Jego postać, zresztą jak również historia obozu płaszowskiego i getta krakowskiego została przedstawiona w słynnym filmie Stevena Spielberga „Lista Schindlera”, który kręcony był w Krakowie. Zwiedzając okolice dzielnicy żydowskiej, getta czy dawnego obozu można rozpoznać miejsca z filmu i poszczególne sceny, które były w nich kręcone.

 

 

Losy polskich i żydowskich mieszkańców Krakowa w czasie II wojny światowej przedstawia również wystawa "Kraków – czas okupacji 1939–1945". Można ją oglądać w dawnym budynku administracyjnym Fabryki Emalia Oskara Schindlera przy ul. Lipowej 4. Oskar Schindler był tym, który uratował życie ponad tysiąca osób. Dzieje miasta i jego mieszkańców poznamy ze zdjęć, filmów dokumentalnych, prezentacji multimedialnych oraz relacji świadków historii.

Plac Bohaterów Getta, Kraków
Tankietka w Fabryce Oskara Schindlera
Muzeum w Fabryce Oskara Schindlera
Ghetto wall, Krakow
bottom of page